na Kresach Rzeczypospolitej
Litwa – Łotwa – Białoruś
w dniach 14 maja – 19 maja 2018 r.
W roku szczególnie uroczystych obchodów 100 lecia Niepodległości młodzież
Publicznego Gimnazjum im. ks. Zdzisława Jastrzębiec Peszkowskiego w Belsku Dużym,
nauczyciele i rodzice udali się do miejsc historycznych
związanych z wielkimi postaciami mającymi nieoceniony wkład
w wykuwaniu się niepodległości Polski i nadającymi kształt naszej WOLNOŚCI.
14 maja 2018 r. - (poniedziałek)
• WILNO – Cmentarz na ROSSIE – „Grób MATKI i Serce SYNA”
Złożenie wiązanki przez Panią Renatę Ostatek – sekretarz Urzędu Gminy Belsk Duży, zapalenie zniczy, modlitwa, refleksja i zaduma wśród grobów żołnierzy polskich i ich Wodza. Po ilości zniczy i wiązanek widać, że przychodzą tu Polacy składać hołd twórcy Niepodległości Polski.
Wilno to ukochane miasto J. Piłsudskiego – w kaplicy Ostrobramskiej znajduje się woto od Marszałka – „Matko, dziękuję Ci za Wilno”, „Ta co w Ostrej Świeci Bramie” też jest nieustannie adorowane przez tłumy pielgrzymów, wśród których my w nabożnym skupieniu ze wzruszeniem dotykamy miejsca, gdzie udał się najpierw Mickiewicz w 1815 roku, przybywając na studia do Wilna.
• Powiewiórka – zabytkowy kościół drewniany – miejsce chrztu J. Piłsudskiego.
Po wpisach w księdze pamiątkowej wiemy, że Polacy odwiedzają tę maleńką zabytkową świątynię.
W grudniu 2017 r. biskup polowy W P – J. Guzdek ofiarował ryngraf
z napisem „Matko, dziękujemy Ci za Marszałka”.
Swoją obecnością w Powiewiórce sprawiamy radość mieszkającym tu nadal Polakom. Polskie napisy są świadectwem
żywej pamięci o przeszłych pokoleniach. „Kościół Sorokpolski miejsce chrztu
Marszałka Józefa Piłsudskiego Wodza Narodu od synów tej ziemi”
• Zułów – miejsce urodzenia Marszałka. (60 km na północny wschód od Wilna)
Po majątku Piłsudskich zostały tylko fragmenty fundamentów dworu.
W październiku 1937 roku przekazano Narodowi Rezerwat Pamięci.
Punktem kulminacyjnym stał się symboliczny akt zasadzenia dębu w obrębie utrwalonych fundamentów dworu,
w miejscu gdzie znajdował się pokój, w którym przed laty stała kolebka przyszłego Wskrzesiciela Niepodległości Polski.
Dąb został posadzony przez Marszałkową Aleksandrę Piłsudską i prezydenta RP – Ignacego Mościckiego.
II wojna światowa, a w jej następstwie zmiany granic wniosły korektę w nowoczesną historię Zułowa.
Na miejscu powstałego niedawno Rezerwatu Pamięci zapanował całkowity bezwład.
Jakimś cudem ocalał „dąbek”, którym opiekowali się miejscowi ludzie.
Zniszczenia miejsca dopełniło „gospodarowanie” sowchozu. Dopiero w 1993 roku wokół dębu ustawiono metalowe ogrodzenie
z inicjałami „JP” i dokonano zabiegów mających uratować dąb od szkód sowchozu.
Ratunkiem dla Zułowa był Związek Polaków na Litwie, dla którego ambitnym o honorowym projektem
stało się wskrzeszenie miejsca poprzez uporządkowanie i odbudowę istniejącego przed wojną rezerwatu
Pamięci Marszałka Józefa Piłsudskiego. W 2005 roku odsłonięto i poświęcono okazały kamień pamiątkowy,
ustawiony tuż przy dębie, zasadzonym 2 lata po śmierci Marszałka.
„Dąb, jako symbol wieczności, posadzony został 10 października 1937 roku
w miejscu kolebki pierwszego Marszałka Odrodzonej Polski J. Piłsudskiego”
Inny napis przypomina myśl prezydenta Mościckiego z mowy pożegnalnej u stóp katedry wawelskiej,
że J. Piłsudski „Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek”
Na granitowej płycie nie zabrakło godła państwowego Rzeczypospolitej oraz proroczej sentencji samego Marszałka
„Są ludzie i są prace ludzkie, tak silne i tak potężne, że śmierć przezwyciężają, że żyją i obcują między nami”.
Uświetnieniem uroczystości – barwnym akcentem – było wykonanie pieśni patriotycznych
przez Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze” .
Członkowie zespołu posadzili tu pierwsze drzewka dekoracyjne mające zapoczątkować przyszły park.
Obecnie – w maju 2018 roku jest Aleja Pamięci poświęcona bohaterom walk o niepodległość Polski,
m.in. rotmistrza W. Pileckiego czy generała Władysława Andersa.
Przy każdym drzewku znajduje się tablica z nazwiskiem i motto ilustrujące działalność patriotyczną.
Prowadzone są prace porządkowe – urządzanie placu
na apele Pamięci, tworzenie ciągu alejek obramowanych krzewami.
Przywołam słowa Marszałka z 1921 roku o testamentalnej treści:
„Każdy naród posiada pomniki, które zawarły w sobie jego cierpienia i radości. Takimi pomnikami są ruiny, pola bitewne, grody, domy,
na widok których serca biją goręcej i łzy nabiegają do oczu. Są to świątynie historii których Polska posiada tak wiele”.
Jedną z takich pamiątek jest Zułów – miejsce na ziemi, które zrodziło Wodza, a któremu należą się cześć, szacunek i pamięć potomnych.
My złożyliśmy tu kwiaty i zapaliliśmy znicze, wpatrując się tęsknie w miejsce wielkiego ukochania Polaków,
którzy licznie tu przyjeżdżają, dając świadectwo należne chlubnej przeszłości.
• Dyneburg – Łotwa – Krzyż Legionów ustawiony 11 listopada 1992 roku
na cześć żołnierzy polskich walczących w 1920 roku
o niepodległość Łotwy przeciw bolszewikom.
17 maja – (czwartek)
• Ubiel – Białoruś – miejsce urodzenia Stanisława Moniuszki –
twórcy opery narodowej („Halka”, „Straszny Dwór”, „Śpiewnik domowy”)
Dwór Moniuszków zachował się tylko na rycinach Napoleona Ordy –
dziś jest tylko park dworski, gdzie umieszczono skromny pomnik w hołdzie artyście,
któremu cenzura carska nie pozwalała wystawić w Warszawie opery,
bo za dużo w niej polskości, bo emanowała tańcem narodowym
i była uduchowieniem pragnienia wolności. Zwiedziliśmy skromne prywatne muzeum
poświęcone „organiście z Wilna”
(Kompozytor grał w Kościele Uniwersyteckim św. Janów).
W autokarze wysłuchaliśmy arii Jontka i Halki. Wzruszenie!
18 maja - (piątek)
• Hruszówka – Białoruś –
miejsce urodzin i śmierci Tadeusza Reytana, posła nowogródzkiego i kaplica Reytanów
• Bohatyrowicze –(Białoruś) - mogiła powstańców styczniowych -
uczczenie pamięci bohaterów powstania 1863 roku zachowanych w powszechnej pamięci
dzięki powieści „Nad Niemnem” E.Orzeszkowej
19 maja – (sobota)
• Grodno – dom Elizy Orzeszkowej –
pisarki, która upamiętniła bohaterski zryw narodowy 1863 w powieści
„Nad Niemnem” czy „Gloria victis” (Chwała zwyciężonym)
Dawne Kresy Wschodnie to skarbnica historii Polski, którą zapisywali wybitni twórcy narodu,
to miejsce żywej historii tak ważne dla utrwalania zbiorowej Pamięci
i kształtowania tożsamości narodowej – to bogate dziedzictwo kultury, z którego czerpiemy wartości najwyższe,
które ubogacają nas i uczą, jak mądrze, pięknie i gdzie żyć.
wykorzystałam fragment z książki Czesławy Paczkowskiej – „Zułów – ojczyste strony Marszałka Piłsudskiego” Wydawnictwo Polskie w Wilnie 2008
Dziękuję serdecznie Radzie Gminy w Belsku Dużym, Wójtowi Gminy w Belsku Dużym – p. Władysławowi Piątkowskiemu,
Radzie Nadzorczej i Zarządowi Banku Spółdzielczego im. Stefczyka w Belsku Dużym,
Firmie JARPER z Wólki Kosowskiej
i pani Wandzie Drobiszewskiej z Fundacji „Pomocna Dłoń”.
To dzięki Państwa przychylności i hojności po raz dziesiąty
młodzież dotknęła bogactwa historii, piękna Kresów, poznała miejsca na zawsze związane z naszą historią.
Dziękuję p. Renacie Ostatek – sekretarzowi Urzędu Gminy w Belsku Dużym
i p. Marii Walewskiej-Żółcik – dyrektorowi GZOPO w Belsku Dużym
za ofiarowanie słodyczy dla dzieci z Domu Dziecka na Antokolu w Wilnie i dzieci
z niepełnosprawnościami w Baranowiczach.
Dziękuję paniom Ewie Szewczyk i Katarzynie Lipińskiej,
które wraz z wolontariuszami Publicznego Gimnazjum i Publicznej Szkoły Podstawowej w Belsku Dużym
przeprowadziły zbiórkę żywności, artykułów papierniczych i odzieży wśród dzieci i młodzieży obu szkół.
Również te dary serca zostały przekazane podopiecznym Domu Dziecka na Antokolu w Wilnie
i dzieciom z niepełnosprawnościami w Baranowiczach.
Nasze wędrówki kresowe to nie tylko lekcje historii, języka ojczystego, geografii czy etyki –
to radość ze spotkania z ziemią sercu bliską i ludźmi dobrymi i serdecznymi,
którzy są nam wdzięczni za PAMIĘĆ , każdy gest ludzkiej dobroci i życzliwości.
Janina Pawełek
C D N
W KATYŃSKIM LESIE
Pomnik poświęcony pamięci 237 Polskich Legionistów
poległych w 1920 roku podczas walk z bolszewikami o miasto Dyneburg.
Cmentarz Na Rossie jest jedną z czterech polskich nekropolii narodowych.
W skład zespołu cmentarnego wchodzi Stara Rossa (1769), Nowa Rossa (1847),
Cmentarz Wojskowy (1920), mauzoleum Matka i Serce Syna (1936).
Drewniane, ceramiczne, metalowe i szklane tabliczki upamiętniają znanych poetów i pisarzy litewskich lub w ten czy inny sposób związanych z Litwą.
uroczyste nabożeństwa, koronacje wielkich książąt litewskich.
